เทศน์เช้า วันที่ ๑๕ ตุลาคม ๒๕๕๙
พระอาจารย์สงบ มนสฺสนฺโต

ณ วัดป่าสันติพุทธาราม (วัดป่าเขาแดงใหญ่) ต.หนองกวาง อ.โพธาราม จ.ราชบุรี

ตั้งใจฟังธรรมะเนาะ สัจธรรม เห็นไหม สัจจะในหลวงท่านสวรรคตไปเราเกิดเป็นมนุษย์ เกิดมาพบพระพุทธศาสนา เราเกิดเป็นมนุษย์แล้วเรามีบุญกุศลแล้ว เกิดมาพบพระพุทธศาสนา แต่เกิดมาท่ามกลางแผ่นดินของในหลวงไง ถ้าในหลวงท่านปกครองดูแลถ้าท่านปกครองดูแล แค่ความร่มเย็นเป็นสุข บุญคุณนี้เหลือล้นๆ มาก แล้วความยิ่งใหญ่ของท่านนะความยิ่งใหญ่ของท่านความยิ่งใหญ่นี้มันมาจากไหนล่ะ ความยิ่งใหญ่นั้นมันมาจากการกระทำของท่านไง ความยิ่งใหญ่ การปกครองของท่าน ท่านบริหารจัดการของท่าน

โลกนี้มีปัญหา มีปัญหาเพราะความเหลื่อมล้ำ ความเหลื่อมล้ำมันได้ผลประโยชน์เฉพาะกระจุกเดียวเท่านั้นแหละ แต่ด้วยความของท่าน เศรษฐกิจพอเพียงๆ เศรษฐกิจพอเพียงให้เราทำมาหากิน เราเกิดมาเป็นมนุษย์ เกิดมาพบพระพุทธศาสนา พระพุทธศาสนาสอนให้มักน้อยสันโดษ แต่กิเลสตัณหาความทะยานอยากมันกระตุ้นให้คนอยากร่ำอยากรวย อยากเอาชนะคะคานกัน ถ้าอยากเอาชนะคะคานก็มีการแข่งขัน การแข่งขันก็เป็นทุนนิยมไง ถ้าทุนนิยม ใครกำปั้นใหญ่มันก็เอารัดเอาเปรียบไปทั้งนั้นน่ะ แต่ท่านเป็นคนขัดขวางท่านเป็นตัวปะทะไว้ไง ตัวปะทะไว้ ลดล้างความเหลื่อมล้ำ ลดล้างความเหลื่อมล้ำ ถ้าลดล้างความเหลื่อมล้ำ เศรษฐกิจพอเพียงๆ ไง ถ้าเศรษฐกิจพอเพียง ถ้าเศรษฐกิจพอเพียงได้มันต้องอยู่ที่คนที่มีคุณธรรมในหัวใจไง คนที่มีคุณธรรมในหัวใจคือกิเลสมันไม่กระตุ้นจนเกินไปไง

มันหาอยู่หากินนะ เวลาคนทุกข์คนยาก คนไม่มีอาหารการกินนะ ปัจจัยเครื่องอาศัยชีวิตนี้แสนทุกข์แสนยากมาก แต่ถ้าเขามีปัจจัยเครื่องอาศัยพอ เขาดำรงอาชีพของเขาได้ เขามีความสุขของเขา ความสุขของเขา แต่การสื่อสาร การโฆษณาประชาสัมพันธ์กระตุ้นๆๆ กระตุ้นนะ พอกระตุ้นขึ้นไป พอกระตุ้น จิตใจของเรามันก็อยากเป็นอย่างนั้นน่ะ เห็นไหม คุณภาพชีวิตๆมันก็เป็นกำปั้นใหญ่ มันก็หลอกไป คุณภาพชีวิต ตอนนี้อาหารขยะมันโรคอ้วนคุณภาพชีวิตหรือ

คุณภาพชีวิตของเรา อาหารการกินของเราความอยู่ของเราเป็นความจริงทั้งนั้นน่ะ แต่ในเมื่อกำปั้นเราเล็ก กำปั้นใหญ่ๆผู้ที่จะมาปะทะกับความเป็นไปของกระแสโลก ถ้ากระแสโลกมันรุนแรงขนาดนั้น แล้วท่านปกครองคุ้มครองดูแลไอ้คนโง่ๆ เซ่อๆ ไอ้อยากร่ำอยากรวยไปกับเขานั่นน่ะอยากหมดเนื้อหมดตัวอยากรวยเร็วๆ โดนเขาหลอกเขาฉกฉวยโอกาสไปนั่นน่ะ ความเหลื่อมล้ำๆไง

เศรษฐกิจพอเพียงความยิ่งใหญ่ของท่าน ความยิ่งใหญ่ของท่านนะ แม้แต่ยูเอ็นต้องยืนไว้อาลัยยูเอ็นมันเป็นร้อยกว่าประเทศทั่วโลกยืนไว้อาลัยกับมหาบุรุษผู้หนึ่ง นี่คือความยิ่งใหญ่ เจ้าหน้าที่รัฐต่างๆ เขาไว้อาลัยๆ ความยิ่งใหญ่นี้มันเกิดมาจากไหนล่ะ เกิดมาจากอำนาจวาสนาของท่าน อำนาจวาสนาของท่านนะ ท่านสร้างสมของท่านมา ท่านทำของท่านมาไง

สิ่งที่มันจะยิ่งใหญ่ มันยิ่งใหญ่ไม่มีใครบันดาลให้ ไม่มีใครให้ พระพุทธศาสนาสอนอย่างนั้น พระพุทธศาสนาสอนทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว ผู้ที่ทำคุณงามความดี ความดีต้องเป็นความดีนะ แต่ความดีจะทำในถ้ำ ทำในบาดาล จะทำที่ไหนมันก็คือความดีไงความดีของท่าน ความดีไม่ต้องอวดใครไง ความดีไม่ต้องประกาศ ไม่ต้องโฆษณาไง ความดีที่ท่านกระทำของท่าน ความดีล้วนๆ ไง ถ้าความดีอันนั้นดูสิ สิ่งที่เป็นคุณงามความดี ความยิ่งใหญ่มันยิ่งใหญ่ตรงนั้นไง มันยิ่งใหญ่ที่มันไม่ใช่การโฆษณาประชาสัมพันธ์อวดอ้างว่าเป็นคนดีๆ ไง อวดอ้างว่าคนดีๆ คนดีเฉพาะกลุ่มของเขาไง

แต่ถ้ามันความดีของธรรมความดีของธรรม เวลาองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแสดงธรรมๆ พอพระอาทิตย์ขึ้น แสงนั้นไม่ลำเอียง แสงสว่างไม่เคยลำเอียงเข้าบ้านใคร ไม่เข้าบ้านใคร แสงสว่างไปเสมอภาคหมด ความยิ่งใหญ่มันยิ่งใหญ่ตรงนี้ไง ยิ่งใหญ่อยู่ที่คุณธรรมของท่านไง ถ้าคุณธรรมของท่าน เห็นไหม

ทุกคนบอก ทุกคนบอกเลยนะถ้าเสียสละได้จะขอตายแทนไง ขอให้ท่านอยู่ๆ ทุกคนคิดอย่างนั้นเพราะคิดว่าคนดีอยากอยู่กับคนดีอยากได้ผู้บริหารที่ดีตลอดต่อเนื่องกันไป แต่สัจจะความจริงไง นี่ไง มันเป็นสัจจะ นี่ไง เวลาธรรมะขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าบอกว่า “เธอจงมีธรรมเป็นที่พึ่งเถิด มีธรรมเป็นที่พึ่งเถิด”

เราเป็นชาวพุทธใช่ไหม ชาวพุทธสอนถึงการเวียนว่ายตายเกิดใช่ไหม คนเวียนว่ายตายเกิด ถึงเวลาแล้วมันก็ต้องดับขันธ์ไปเป็นเรื่องธรรมดา แต่การดับขันธ์เป็นเรื่องธรรมดา มันดับขันธ์เป็นเรื่องธรรมดาในสายตาของพระอัญญาโกณฑัญญะ

เวลาองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าแสดงธรรมๆ พระอัญญาโกณฑัญญะมีดวงตาเห็นธรรม ดวงตาเห็นธรรมอันนั้นน่ะกิเลสมันตาย สิ่งที่ฝังอยู่ในใจ สิ่งใดสิ่งหนึ่งมีการเกิดขึ้นเป็นธรรมดา สิ่งนั้นต้องดับเป็นธรรมดามันซักมันฟอกออกเป็นธรรมดาไง แต่ในผลของวัฏฏะ ในการเวียนว่ายตายเกิดของมนุษย์เราไงมนุษย์เราเกิดมามันก็ต้องตั้งอยู่แล้วก็ดับไปเป็นเรื่องธรรมดาไง ถ้าเป็นเรื่องธรรมดา เราศึกษาธรรมๆมา ทุกคนก็พูด ทุกคนก็เข้าใจ ทุกคนก็เข้าใจว่าคนเกิดมาแล้วต้องตายหมดๆแต่ทุกคนก็ไม่อยากให้ท่านเสีย ทุกคนก็อยากให้ท่านอยู่ค้ำฟ้า ทุกคนก็อยากให้ท่านบริหารจัดการ ด้วยความรักความผูกพัน เพราะความดีของท่าน เพราะความดีๆ ทั้งนั้นน่ะ นี่คุณงามความดีไง ถ้าคุณงามความดีนั้นเกิดขึ้นเราถึงมีความผูกพัน

นี่ไงดูสิ พระเจ้าอโศกมหาราชเวลายกกองทัพไปแว่นแคว้นเพื่อความเป็นจักรพรรดิ ได้หมดแหละแต่เห็นการฆ่าการฟันแล้วท่านสลดใจของท่านนะสุดท้ายแล้วท่านเผยแผ่โดยธรรมไง ให้ประเทศแว่นแคว้นใดก็แล้วแต่ ให้ผู้ปกครองเป็นคนดี ให้ต่างๆ เผยแผ่โดยธรรมๆโอ๋ย! มันสงบมันร่มเย็น มันไปเต็มที่เลย มันไปเต็มที่มันยั่งยืนไง

นี่ก็เหมือนกัน คุณงามความดีของท่านบังคับเราหรือท่านบังคับให้เรารักท่านไหม ท่านบังคับให้เราระลึกถึงท่านไหม ท่านไม่ได้บังคับเลย แต่ท่านทำความดีของท่าน ท่านทำความดีของท่าน ความดีของผู้ใหญ่นะ แล้วเวลาทำความดีของผู้ใหญ่ เวลากระแสโลก ลมทางการเมืองมันพัดเปลี่ยนแปลงไปตลอดเวลา ถ้ามันพัดเปลี่ยนแปลงตลอดเวลาด้วยอำนาจวาสนาบารมีนะท่านถึงพาให้เรารอดจากปากเหยี่ยวปากกามา

เราพูดบ่อย เพราะเราบวชใหม่ๆ เราไปทางอีสาน เราไปเห็นพวกคนป่า คุยกันมาอะไรมา เห็นมาตลอดเห็นมาตลอดนะ เห็นเรื่องอย่างนี้มาตลอดใช่ไหมแล้วถ้าเห็นเรื่องอย่างนี้มาตลอด สิ่งที่คนจะพาชาติรอดจากความกระทบกระทั่งพาชาติรอด ลมการเมืองมันเปลี่ยนแปลงไปตลอดนะแล้วลมการเมืองเปลี่ยนแปลงตลอด คนที่ไม่มีอำนาจวาสนาพาหลบอย่างนี้ไม่ได้

เราไปทางอีสานนะ เวลาพวกคนที่อพยพมาน่ะ อพยพมาจากลาว เราบอกว่า ทำไมเมืองลาว โอ้โฮ! อากาศมันบริสุทธิ์ มันน่าอยู่ทั้งนั้นเลย

เขาบอกว่าเขาไม่อยู่หรอกเพราะอะไร เพราะสมัยเป็นเมืองขึ้นเขาเก็บภาษีที่อยู่อาศัย

บ้านของเราแท้ๆบ้านของเราแท้ๆ เราต้องจ่ายเงินอยู่ในบ้านของเราน่ะ แล้วเขาอพยพกันข้ามมา อพยพจากลาว อพยพมาทางอีสาน ทางอีสานเต็มไปหมดนะ ทั้งเวียดนาม ทั้งกัมพูชา ทั้งอะไร เขาอพยพมาๆ มองอย่างนี้แล้วมันสะเทือนใจมาก

คนที่จะพาชาติรอดๆ แล้วการกระทำอย่างนั้นท่านทำเพื่อใคร ทำเพื่อใครท่านทำอย่างไร แต่เราไม่เห็นคุณงามความดีเลยหรือ ยูเอ็นมันยืนไว้อาลัยนะ เราจะบอกว่าคนทั้งโลกยืนขึ้นแล้วเคารพ นี่พูดถึงคุณงามความดีๆ ไง แต่ของเรา เราก็ว่าดีของเราเราก็ผูกพันของเรา แต่มันดีจริงๆ มันเป็นความดีที่มันดีในตัวมันเองไง ถ้าในตัวมันเองนะ

การปกครอง ดูสิ เรื่องความเหลื่อมล้ำสำคัญมาก แต่ธรรมดาใช่ไหม ประเทศชาติก็ต้องเจริญใช่ไหมความเจริญนั้นมันก็ต้องด้วยความเป็นธรรมๆฉะนั้น ความเป็นธรรมอันนี้ถ้าพูดถึงความเป็นธรรมทีนี้คนถ้าเสียประโยชน์ก็ว่าผิด ถ้าคนได้ประโยชน์มันก็ว่าถูก แต่สิ่งที่ได้ประโยชน์และไม่ได้ประโยชน์ เราถอยออกมาแล้วใช้เวลาพิสูจน์ไง ระยะทางพิสูจน์ม้า กาลเวลาพิสูจน์คน ชีวิตคนคนหนึ่งนะชีวิตคนคนหนึ่ง เราคบกันใหม่ๆ เราก็ว่าดีทั้งนั้นน่ะวันเวลามันเปลี่ยนแปลงไป นิสัยมันเปลี่ยนแปลงไปหมด ถ้านิสัยเปลี่ยนแปลงไปหมดเพราะว่าเขาไม่มีจุดยืนของเขาไง

ถ้ามีจุดยืนของเขา ดูสิ ธรรมะขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า พวกเราชาวพุทธๆเราศึกษาธรรมะขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เราอยากเป็นนะ เราอยากได้วิมุตติสุขๆ สุขเหนือโลก สิ่งที่เป็นโลกๆ สุขเวทนา ทุกขเวทนา ทุกคนได้สัมผัสทั้งนั้นน่ะ แต่สิ่งที่เหนือโลกๆ มันเหนือโลกที่ไหนล่ะเวลาเหนือโลกขึ้นมา

เราเกิดมานะ เราเป็นญาติกันโดยธรรมนะ เราเกิดมาเรามีชีวิต เรามีปากมีท้องเหมือนกัน เราเป็นญาติกันโดยธรรมๆ เราเป็นญาติเป็นพี่เป็นน้องกันหมดเพราะเราเสมอภาคกันด้วยปากด้วยท้อง คำว่า“เสมอกันด้วยปากด้วยท้อง” สิ่งที่ความบีบคั้นในหัวใจของเรา สิ่งนี้ทุกขเวทนา สุขเวทนา สิ่งที่เป็นเวทนาๆ สิ่งที่ถ้ามันจะมาเหนือโลกๆ เราจะบอกว่ามันเสมอภาคไง

คนเกิดมา คนเกิดมามีกายกับใจเหมือนกันทุกๆ คน ไอ้เรื่องความมั่งมีศรีสุข เรื่องอัตคัดขาดแคลนมันเป็นเวรเป็นกรรมของสัตว์ ถ้าเวรกรรมของสัตว์ องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าสอน เวรย่อมระงับด้วยการไม่จองเวร สิ่งใดที่มันเกิดขึ้นมันกระทบกระทั่งหัวใจของเรา เรามีสติปัญญาของเรา เรามีสติยับยั้งไว้ เจ็บปวดไหม เจ็บทำไมจะไม่เจ็บปวด เรื่องในหัวใจ สิ่งกระทบ ทำไมไม่เจ็บปวด แต่ความเจ็บปวดของคน ถ้าคนมีสติปัญญามากขึ้นมันก็ยับยั้งของมันได้ใช่ไหม แต่คนที่สติอ่อน สิ่งใดที่กระทบมันก็ออกไป สิ่งนี้ๆ สิ่งที่ว่าเราเสมอกันโดยธรรมๆ คือมันสิทธิ มีโอกาส วิมุตติสุข สุขจริงๆ

เราเกิดเป็นมนุษย์ เกิดมาพบพระพุทธศาสนา แล้วพระพุทธศาสนา ดูสิ ในธรรมะขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า แม้แต่ลงอุโบสถอยู่ แม้แต่กษัตริย์มา ราชามา ยกเว้นได้ไงเพราะอะไร เพราะว่าท่านมีอำนาจ ท่านปกครองของท่าน

ถ้าพูดโดยปกตินะ เวลาลงอุโบสถลุกไม่ได้ ลุกเป็นอาบัติปาจิตตีย์ทันทีเลย ทำสังฆกรรมอยู่ สังฆกรรมนั้นยังไม่จบสิ้น ลุกไม่ได้ เว้นไว้แต่ราชามา ถ้าราชามาโดยการปกครองด้วยความเป็นธรรมๆ ถ้าสัจธรรมอันนี้มันเข้าถึงหัวใจของผู้ปกครอง หัวใจของสัตว์โลก มันอยู่กันด้วยความร่มเย็นเป็นสุขทั้งนั้นน่ะ

นี่ก็เหมือนกัน ถ้าเราเวรย่อมระงับด้วยการไม่จองเวรเพราะมันมีผลเวรผลกรรมกันมาไง ถ้าบอกว่าเราเสมอภาคกันโดยธรรม เสมอภาคๆ กัน แต่มันไม่เสมอภาคกันที่กรรมเก่ากรรมใหม่ มันไม่เสมอภาคกับการสร้างสมบุญญาธิการมาไง จริตนิสัยๆพันธุกรรมของจิตๆ จิตนี้มันได้ตัดแต่งมา มันได้มีความคิดอย่างนี้มา มันฝังรากความคิดนี้มา จิตที่มันตัดแต่งมาดี พระโพธิสัตว์ๆ๔ อสงไขย ๘ อสงไขย ๑๖อสงไขย ท่านสร้างแต่คุณงามความดีของท่านมาท่านสร้างแต่คุณงามความดีของท่านมาจนถึงที่สุดท่านมาเกิดเป็นเจ้าชายสิทธัตถะ

ดูสิพระศรีอริยเมตไตรยก็ต้องมาเกิดเป็นพระศรีอริยเมตไตรยเพราะท่านสร้างของท่านมาๆ ถ้าท่านสร้างของท่านมา มุมมองความคิดรู้สึกอันนี้มันจะบวกๆๆตั้งแต่พระพุทธเจ้าพยากรณ์แล้วมันจะบวกๆๆ ไปตลอด แต่ถ้าพระพุทธเจ้ายังไม่พยากรณ์องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าท่านบอกว่าท่านเคยตกนรก คนเราเวลาสิ่งที่มันบีบคั้น ที่ความเจ็บช้ำน้ำใจ ถ้าไม่มีสติยับยั้งมันก็ทำตอบโต้ ทำตอบโต้มันก็มีเวรมีกรรมไง กิเลสยุแหย่ให้สร้างกรรม เวลาทำขึ้นมา จิตเป็นคนทำ ทำเสร็จแล้ววิบากมันตกอยู่ที่จิตนี่ไง

นี่ก็เหมือนกัน เวลาที่มันเจ็บช้ำน้ำใจๆ มันเจ็บปวดๆเจ็บปวดมันก็มีผลมา มันต้องมีที่มาที่ไป มันมีผลกระทบมา แต่ที่มันกระทบมา ทางวิทยาศาสตร์เราก็ต้องโต้ตอบเพื่อความเสมอภาคไง แต่ถ้าเป็นธรรมๆ นะสิ่งนั้นมันมีเหตุมีผลสิ สิ่งนั้นมันมีการกระทำมา เราทำไป เราเสวยธรรม เราพยายามอยู่กับธรรม เราใช้ปัญญาไง ระงับๆๆ เวรย่อมระงับด้วยการไม่จองเวร เราไม่จองเวรจองกรรม สิ่งใดที่เกิดขึ้น แต่เรามีสติปัญญาแก้ไข เราแก้ไขมันถูกต้องดีงามทั้งนั้นน่ะ

มีคนมาถามปัญหาบ่อยว่าเขาเป็นเจ้าหนี้ เจ้าหนี้จะไม่ทวงหนี้ ยกให้เขาเลยหรือ

เราบอกว่าเราก็ต้องทำสุดความสามารถของเรา แต่ถ้ามันสุดความสามารถแล้วไม่ได้มันก็จบไป นี่บอกว่ายกให้เขาๆ มันไม่มีหรอก เราต้องทำด้วยวิทยาศาสตร์ ด้วยความปัจจุบัน ด้วยความเสมอภาค ด้วยผลทางกฎหมายด้วยผลการกระทำจนถึงที่สุด กรรมมันจะให้ผลตรงนั้นน่ะ จนถึงที่สุด สุดวิสัยสิ่งที่แก้ไม่ได้นั่นแหละคือกรรม แต่ถ้าสิ่งที่มันแก้ได้ๆ นะ ใครจะไปงอมืองอเท้าใช่ไหม เราก็ต้องทำของเราเต็มที่ใช่ไหม แต่เรามีคุณธรรมในใจไง เรามีธรรมในใจ มันไม่ทำให้เราทุกข์ยากจนเกินไปไง

ฉะนั้น ความเจ็บช้ำน้ำใจอย่างนี้มันมีสติมีปัญญารักษา ธรรมโอสถๆไง แล้วมันได้ผลคืออะไรผลของมันคือระงับ ระงับเวรกรรมที่ต่อเนื่อง ระงับกรรมที่มันจะเกิดต่อเนื่องกันไปไง มันระงับสิ่งนั้น แต่เราก็สร้างคุณงามความดีของเราไปไง นี่พันธุกรรมของจิตๆ ไง ถ้าจิตมันมีสติปัญญามันแก้ไขอย่างนี้ได้ไง

แต่ถ้ามันไม่มีสติไม่มีปัญญาไม่ได้สร้างสมขึ้นมา ไม่ได้สร้างสมขึ้นมาอย่างที่ว่าพระโพธิสัตว์ๆ เคยตกนรกเคยตกนรกคือไปทำผิดพลาดไง มันระงับไม่ได้ มันมีสติเท่าทันอันนั้นไม่ได้มันก็ทำสิ่งนั้นไปๆ ทำแล้วมันต้องให้ผลทั้งนั้นน่ะการกระทำไง

เวลาเราเกิดสิ่งใดขึ้นมาเราจะน้อยเนื้อต่ำใจเสียใจทั้งนั้นน่ะ เสียใจหมดเลย ทำดีไม่ได้ดีๆ...เราทำมาทั้งนั้น อย่างเช่นพระสงบนี่เขาด่าทั่วบ้านทั่วเมืองเลย ก็เราไปโต้แย้งเขา ทำไมเขาจะไม่ด่า เออ! ก็กูทำมา เราทำของเรามาใครจะติฉินนินทาอย่างไรสาธุ! สำหรับเรานะ เออ! ก็เราทำมา ก็เราไปโต้แย้งเขา มันก็เรื่องธรรมดา ทีนี้คนที่เขาได้ยินได้ฟังเขาก็ทนไม่ได้ นี่ไง ก็เราทำมาเราทำ

กุสลา ธมฺมา อกุสลา ธมฺมาทำกรรมดีมามันก็ได้ผลดีทำกรรมชั่วมามันก็ผลชั่วแต่เราทำคุณงามความดีๆแต่คุณงามความดีในสังคมอย่างใด สังคมที่มันมีความเห็นที่แตกต่าง แล้วเราไปชี้ถูกชี้ผิด แล้วในสังคมอย่างนั้นเขาจะโต้แย้งมามันก็เป็นมุมมองของเขา แต่เราก็ว่าเราก็ทำจะว่าทำดีเนาะ ธรรมดีนี่เป็นมูลนิธินะ มูลนิธิธรรมดี

เราว่าเราทำดีๆ เพราะเราทำด้วยสติปัญญาของเราไงมันถูกหรือผิดไง เวลามันพิสูจน์กัน แต่พอทำไปแล้วเขาก็โต้แย้งเพราะขัดผลประโยชน์ของเขา ถ้าขัดประโยชน์ของเขา นี่ไง ระงับๆ เวรย่อมระงับด้วยการไม่จองเวร เราไม่จองเวรจองกรรมกับใคร แต่เรามีสติปัญญาของเรา เราก็ทำของเราไป ถ้าจะทำนะ

ถ้าไม่ทำอะไรเลย คนที่ไม่เคยผิด ไม่ผิดเลยก็คือคนที่ไม่ทำอะไรเลย เออ! คนที่จะมีบารมีมันก็ต้องเป็นคนทำถ้าคนทำมันก็มีผลกระทบแต่ผลกระทบนี่ไง แผ่นดินธรรมไง ถ้าแผ่นดินธรรมแล้ว ดูสิ องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเป็นพระโพธิสัตว์ ทำสิ่งใดกระทบท่านก็เผชิญหน้าทั้งนั้นแล้วเวลาท่านเป็นองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เห็นไหม “ภิกษุทั้งหลาย ถ้าเธอโดนโลกธรรมรุมเร้ารุนแรงขนาดไหน ให้เธอดูเราตถาคตเป็นตัวอย่าง ให้ดูเราตถาคตเป็นตัวอย่าง”

องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเผยแผ่ธรรมขึ้นมา มันมีลัทธิศาสนาอื่นที่เขาเป็นเจ้าถิ่นอยู่ องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเผยแผ่ไปลบล้างเขาหมดเลย ล้างบาป ไม่มีใครล้างได้ ถ้าล้างบาปได้ ปลาในแม่น้ำเป็นพระอรหันต์หมดแล้วเพราะมันอยู่ในน้ำ เออ! เอ็งทำอะไรมา ลบล้างหมดเลยแล้วคิดดูสิ ความศรัทธาจะมีไหมล่ะ

ท่านก็โดนผลกระทบๆ ผลกระทบเพราะท่านจะทำงานน่ะ ท่านปรารถนามารื้อสัตว์ขนสัตว์ แล้วสัตว์โลกมันโง่เง่าเต่าตุ่น สัตว์โลกมันเชื่อตามๆ กันมาน่ะสัตว์โลกให้เขาจูงจมูกอยู่น่ะ องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าจะรื้อสัตว์ขนสัตว์ ก็พยายามให้สติให้ปัญญา เอาสติเอาปัญญาเข้าไปในสมองของมนุษย์แล้วไอ้สัตว์โลกที่มันโดนเขาครอบงำอยู่มันก็เชื่ออย่างนั้นๆ ไอ้คนที่ขัดผลประโยชน์มันก็มีผลประโยชน์

นี้พูดถึงว่า “ภิกษุทั้งหลาย ถ้าเธอโดนโลกธรรมกระทบรุนแรง ให้เธอมองเราเป็นตัวอย่าง ให้เธอมองเราเป็นตัวอย่าง” นี่กระทบรุนแรงๆนี่องค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ย้อนกลับมาในหลวง เวลาลมการเมืองมันรุนแรง ลมการเมืองมันรุนแรง ผลกระทบมันขนาดไหน ถ้าผลกระทบนะ แต่ท่านก็ยังมีสติยืนหลักการมั่นอยู่แก้ความเหลื่อมล้ำไม่ให้เขามาเอาเปรียบ เวลาท่านพูดนะ “ไม่ให้ใครมารังแกประชาชนของฉันนะ”

เวลาเราฟังท่านสัมภาษณ์ “ไม่ให้ใครมารังแกประชาชนของฉันประชาชนของฉัน” ท่านพูดอย่างนี้น่ะ แล้วเวลาเราตกทุกข์ได้ยาก เราก็พึ่งฎีกาเขียนเข้าไปได้ทุกคน ใครทุกข์คนจนได้รับการดูแลได้ทุกอย่าง ถ้าใครระลึกถึงท่าน ท่านก็ให้ผลตอบแทน

นี่พูดถึงว่าท่านยิ่งใหญ่เพราะการกระทำของท่าน ถ้าการกระทำของท่าน ท่านเหน็ดเหนื่อยทั้งชีวิตนะแบกชาติไว้ ไอ้ของเราจะทำคุณงามความดีเล็กๆน้อยๆ แล้วมันทุกข์มันยากเราแบกอะไร แบกแต่พ่อแต่แม่ แต่เรื่องในบ้านมันก็ปวดหัวแล้ว

ฉะนั้น วันนี้ในหลวงท่านสิ้นไปแล้วเอาเป็นแบบเอาเป็นอย่างเอาเป็นคติสอนใจเรา เราเกิดมา สาธุนะ เกิดมาสมณะชีพราหมณ์ ประเทศชาติร่มเย็นเป็นสุข เราถึงได้มีโอกาสประพฤติปฏิบัติกัน เพราะสังคมร่มเย็นเป็นสุข เราถึงมีโอกาสได้ทำงานกัน เพราะสังคมร่มเย็นเป็นสุข เราถึงได้มีหน้าที่การงาน เราไม่ต้องหอบเสื้อผ้าแล้วอพยพหลบหนีภัย หลบไป หนีภัยหนีไปทุกข์ไปยาก ได้มาพึ่งพระโพธิสมภาร สุดยอดๆความยิ่งใหญ่อันนี้มันไม่ได้ยิ่งใหญ่ด้วยการแจกเงินไง ถ้าแจกแบงก์ โอ๋ย! คนนี้คนดี ถ้าไม่แจกแบงก์ไม่ดี แต่นี่ท่านคุ้มครองเราด้วยกฎด้วยกติกาคุ้มครองเราด้วยความเป็นธรรม

ฉะนั้น สิ่งที่เป็นธรรมๆ สาธุนะ เราก็เคารพท่าน เราก็รักท่าน ฉะนั้น วันนี้วันสำคัญ ขอให้ได้พูดนิดหนึ่ง แต่ธรรมะขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้านะ มนุษย์ทั้งหลาย สัตว์โลกทั้งหลาย แม้จะดื่มน้ำด้วยกะลามะพร้าว แม้จะดื่มน้ำด้วยจอกทองคำ แม้จะมีชีวิตรุ่งเรืองสูงส่งขนาดไหน สุดท้ายต้องบ่ายหน้าไปสู่ความตายทั้งหมดทั้งสิ้น ฉะนั้น เราจงมีคุณธรรม เราจงมีธรรมเป็นที่พึ่ง ธรรมนั้นจะคุ้มครองเรา ถึงที่สุดแล้วเราก็ต้องบ่ายหน้าไปสู่ความตายด้วยกันทั้งหมดทั้งสิ้น

การจะบ่ายหน้าไปสู่ความตายทั้งหมดทั้งสิ้น เรามีสมบัติสิ่งใด เรามีคุณธรรมสิ่งใดเป็นสมบัติของเราบ้าง เราต้องเดินทางในวัฏฏะนะต้องมีบุญมีกุศล มีสิ่งใดเป็นปัจจัยเครื่องอาศัยกับชีวิตนี้ไป เราจะเวียนว่ายตายเกิดก็ให้เวียนว่ายตายเกิดให้มันไม่ทุกข์ไม่ยากจนเกินไป จะเชื่อไม่เชื่อนั้นก็เป็นสิทธิ์ของคนแต่ธรรมะขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าสอนแบบนี้ “เธอจงมีธรรมเป็นที่พึ่งเถิด อย่ามีสิ่งอื่นเป็นที่พึ่งเลย เธอจงมีธรรมเป็นที่พึ่งเถิด”

เราก็ศึกษาสิ ศึกษาธรรมะศึกษาให้มันมีคุณธรรมในใจของเรา ถ้าเรามีคุณธรรมในใจของเรา มันมีที่พึ่ง มีสติมีปัญญา เห็นไหม

เสียใจ ใครไม่เสียใจ ของรัก ของที่เราเคารพรักพลัดพรากไปใครไม่เสียใจ เสียใจทั้งนั้นน่ะ แต่ถ้ามันมีธรรมเป็นที่พึ่ง เห็นไหม มันเป็นอย่างนี้ สัจจะมันเป็นอย่างนี้ สัจจะมันเป็นอย่างนี้ เธอจงมีธรรมเป็นที่พึ่งเถิด เอวัง